thuiskomen

Jan Terlouw over De man van Tsinegolde

Dit ontroerende boek gaat over een Amsterdams gezin in de Tweede Wereldoorlog, een pikzwarte periode in onze recente geschiedenis. Moeder een Joodse violiste, vader een ingenieur uit Delft. Drie dochters onder de tien jaar. Het waren bizarre omstandigheden en toch was het een gelukkig en harmonieus gezin. De kinderen werden vertrouwd en deelgenoot gemaakt van de gevaren die de onderduikers liepen: niet onverwacht vriendjes uit school meebrengen, eerst moeten de onderduikers verstopt worden.

Het boek is geschreven door de jongste dochter als een eerbetoon aan haar vader. Hij heeft veel leden van zijn schoonfamilie en veel andere Joodse Nederlanders uit handen van de Duitsers weten te houden. Maar wat het boek vooral laat zien is dat, ook onder zeer gevaarlijke omstandigheden, in een gezin waar liefde heerst en iedereen erbij mag horen en vertrouwd wordt, de kinderen een gelukkige jeugd kunnen hebben.

Sholeh Rezazadeh over Pluto

In een tijd waarin er te weinig luisterende oren zijn, te weinig omhelzingen, te weinig ruimte voor nadenken, begrip, wegdromen is het lezen van verhalen iets wat we meer dan ooit nodig hebben.

In Pluto van Lara Taveirne duiken we in de tentoongestelde dromen en nachtmerries van een schrijver die niet aarzelt om haar gevoelige en zware gedachten met ons te delen. Ze pelt een familie laag voor laag af en is niet bang om de lelijke, kwetsbare en koude kanten te laten zien. Ze doorbreekt taboes. Moeders zijn niet alleen maar een waslijn waar je alle gemis aan kan ophangen, maar ze hebben ook een hart dat elke drie jaar vervelt als een slang. Soms maken ze veel kinderen alleen maar omdat ze graag bekeken willen worden. De liefde is niet alleen maar iemand onder wiens blik eenzaamheid een woord is dat laagje voor laagje vervaagt, maar ook een grillig beest dat je beter niet in huis kunt halen.

In een zachte taal die als een zoet gif op de tong smelt lezen we de verschillende perspectieven van meerdere generaties. Door een kijkje te mogen nemen in hun eerlijke dagboeken en vage herinneringen verrijken we in dit boek ons begrip van en empathie voor de mens.

Stijn de Vries over Ik weet zeker dat het liefde was

De debuutroman die Sanne van Rij schreef, Ik weet zeker dat het liefde was, greep me vast en liet me niet meer los. De manier waarop ze haar woorden kiest (‘Op een julidag wist ik zeker dat ik onzichtbaar was’), de wijze waarop ze over haar wijlen moeder vertelt (‘Mijn moeder was vergankelijk, merkte ik, en ik had geen flauw idee hoe ik haar wegebben kon stoppen’), de woorden die ze gebruikt om de ingewikkelde band tussen zichzelf en haar vader te omschrijven (‘Er bungelde opeens een traan over zijn wang. De liefde wurmde zich naar buiten, leek het wel’). Het is ontroerend, eigentijds, klein en zo groots tegelijkertijd. Ik las het, zelfs met mijn ondermaatse spanningsboog, binnen mum van tijd uit. Chapeau, Sanne.

Forugh Karimi over Het diner

Het diner van Herman Koch vind ik een van de indrukwekkendste Nederlandstalige romans die ik gelezen heb. Geen traditionele familieroman, maar alles loopt via de rode draad van familiebanden. Langzaam wordt de schijnbaar perfecte buitenkant van de familie Lohman ontrafeld, onthullend hoe diepgewortelde emoties, onverwerkte kwetsuren en onderdrukte conflicten de personages beïnvloeden.

Terwijl de broers – Paul en Serge – en hun echtgenotes aan het dineren zijn, worden niet alleen culinaire gerechten geserveerd, maar komen er ook onthullingen op tafel die aan de kern van hun relaties raken. De familie wordt geconfronteerd met ernstige morele dilemma’s.

Uiteindelijk bepaalt de bloedband de richting van hun morele kompas. De dunne lijn tussen goed en kwaad wordt in de schaduw van onmetelijke liefde voor het eigen kind verder vervaagd – zo universeel en herkenbaar. De lezer herkent zich in de beslissingen van de hoofdpersonen en tegelijkertijd verafschuwt hij ze. De schrijver Koch – in mijn ogen een onverschrokken misantroop – laat de lezer ontredderd achter en weigert hem een hoopvolle uitweg te bieden uit de ellende van het menselijke bestaan. Daar moet de lezer zelf maar voor zorgen, en dat ben ik van harte met hem eens.

Met deze ‘familieroman’ wordt de lezer gedwongen de diepere lagen van eigen relaties te overdenken.

Vamba Sherif over Spijkerschrift

In 1993 ontdekte ik Kader Abdolah met zijn bundel De adelaars. Deze bundel inspireerde mij om mijn eerste roman Het land van de vaders naar zijn uitgeverij De Geus te sturen. Sindsdien is Kader de Nederlandse literatuur blijven verrijken met zijn gevarieerde werk, uiteenlopend van romans, essays, columns, tot vertalingen en bewerkingen van grote klassiekers van de wereldliteratuur, zoals de beroemde Kélilé en Demné en 1001 nacht.

Echter, voor mij neemt zijn roman Spijkerschrift een bijzondere plek in zijn oeuvre in. Het is wat mij betreft zijn meesterwerk. Naast het persoonlijke verhaal – een familieroman over een vader-zoon verhouding – is de roman ook een meditatie op de kracht van liefde en het belang van familie erfenis. Aga Akbar, de doofstomme vader van Ismaiel, heeft in de loop van zijn leven een boek geschreven in een door hemzelf ontworpen spijkerschrift. Na zijn dood in Iran, wordt het boek bij zijn naar Nederland gevluchte zoon Ismaiel bezorgd. Ismaiel probeert het leesbaar te maken, net zoals hij zijn vader vroeger verstaanbaar moest maken bij andere mensen.

Kader ontroert en raakt ons met dit werk, zodat wij aan het einde van zijn verhaal volledig in de ban van zijn talent zijn. Nederland boft met deze bijzondere schrijver die onze Nederlandse literatuur op verschillende manieren heeft verrijkt.

Susan Smit over Rivieren keren nooit terug

Het werk van Joke J. Hermsen, of het nu haar romans zijn of haar non-fictieboeken, geeft me altijd een gevoel van thuiskomen. Ze is als filosofe een genuanceerd, belezen en scherpzinnig denker en als romancier zet ze die kwaliteiten goed in, naast het vermogen een verhaal te vertellen.

In Rivieren keren nooit terug (2018) reist Ella vanuit weemoed door Frankrijk, in een poging de magie en complexiteit van haar jeugd terug te halen. Ze gaat terug naar de rivier waarbij ze als gezin hun zomers doorbrachten. Ella was door omstandigheden te laat om bij het moment van overlijden van haar vader te zijn, en op een bepaalde manier zoekt ze hém.

Ze noteert haar jeugdherinneringen en merkt dat de herinnering verdampt zodra ze deze heeft opgeschreven: ‘De taal heeft dus, net als foto’s, de neiging de plaatst in te nemen van datgene waarnaar ze verwijst.’ Dit soort filosofische observaties over tijd, ruimte, taal en herinnering zijn bij uitstek het gebied waarmee Hermsen naam heeft gemaakt, zoals in haar klassieker Stop de tijd.

Ella is een vrouw van vlees en bloed, een personage dat je in je hart sluit en met wie je als lezer reist. Je zit naast haar, alleen etend in een hotel, en keert terug naar situaties in haar jeugd, waarbij het meisje dat nog steeds in de vrouw zit zichtbaar wordt. Het gezin van herkomst, en hoe dit in een mensenleven doorspeelt, wordt op een subtiele, magnifieke manier voelbaar.

Bart Chabot over Mijn kleine hersentjes

Het ligt voor de hand dat ik als Haags ingezetene De boeken der kleine zielen van Louis Couperus bij u aanraad. Inkoppertje. Toch dringt nog een andere titel over familieperikelen zich aan me op. Een boek dat ik las toen ik de Donald Duck voorzichtig begon los te laten.

Pietje Bell.

Vanaf het prille begin had ik een zwak voor Pietje Bell. Hij bedoelde het allemaal best goed, of in elk geval niet kwaad. Maar drogist Geelman kwam zich om de haverklap bij Pietjes vader beklagen, die alle kattenkwaad van zijn zoon ‘reuze geestig’ vond. Dat vond mijn vader van mijn kattenkwaad niet. Pietjes tante Cato, met een wrat op haar neus, had ik ook in de familie. En tantes met een pukkel op hun hart. Het laatste deel in de deugnietenserie heette De zonen van Pietje Bell. Wat ik toentertijd niet kon bevroeden, zou gebeuren: ik kreeg vier zonen.

Een boek dat me vele jaren later plezierig aan Pietje Bell herinnerde, was Han de Wit gaat in ontwikkelingshulp van Heere Heeresma. Maar warm vanbinnen word ik van Johnny van Doorns Mijn kleine hersentjes. Over een rebel-met-krullenbol. Bij dezen beveel ik het van harte bij u aan.

Harmen van Liemt over Leedvermaak trilogie

Mijn leestip is de Leedvermaak trilogie van Judith Herzberg, in 2020 in een nieuwe editie verschenen bij Uitgeverij De Harmonie. In drie toneelstukken volgen we het leven van een Joodse familie.

In het eerste stuk, ‘Leedvermaak’, worden we meegenomen in de complexe dynamiek van een familie in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog. Herzberg slaagt erin complexe thema’s als verdriet, herinnering en verzoening op een tedere en aangrijpende manier te belichten. Het tweede stuk, ‘Rijgdraad’, vervolgt het verhaal en werpt licht op de generaties die volgen, terwijl het slotstuk, ‘Simon’, een bevredigende finale vormt met een ontroerende blik op afscheid nemen en de zoektocht naar identiteit.

Wat deze trilogie zo bijzonder maakt, is de wijze waarop Herzberg de menselijke ervaring in al haar facetten verkent. De kruisverbanden tussen de verschillende generaties en het langzaam blootleggen van het onbesprokene maken dit werk tot een tijdloze en universele viering van het menselijk verhaal. Herzbergs scherpe humor en poëtische pen zetten dit drama kracht bij en maken de thema’s draaglijk. Voor liefhebbers van toneel, familiegeschiedenissen en subtiel verweven verhalen is deze trilogie een absolute aanrader.

Voor mij als aspirant-theaterregisseur en schrijver vormt het werk van Herzberg een grote inspiratiebron.

Maartje Wortel over De ondergang van de fam. Boslowits

De allermooiste familieroman, of eigenlijk verhaal, uit de Nederlandse literatuur is: De ondergang van de familie Boslowits van Gerard Reve. Het gaat over de vernietiging van een Joods gezin door de ogen van een kind. Een belangwekkend, weergaloos en nog altijd actueel verhaal. Als lezer blijf je verslagen achter en is het of je zelf net een familie bent verloren.

Omdat familie niet altijd als familie voelt, en je noodgedwongen of geheel uit vrije wil een eigen familie kiest, kies ik ook nog voor een heel ander soort boek, zowel in omvang als wat de thematiek betreft. Het gaat om een levende schrijver, levend in haar taal, levend in de tijd: Hanna Bervoets. Zij schreef met Vertel me alles wat je weet een eigentijdse familieroman. Over vrienden die elkaars familie worden, die zorg voor elkaar dragen en meer over elkaar kunnen vertellen en weten dan de directe familie. En dat een gedeelde identiteit je ook tot familie kan maken. In die zin is het een ode aan de kracht van zowel vriendschap als familie; wie ze ook zijn, waar ze ook vandaan komen. En dat het minder uitmaakt of je elkaars bloed deelt en soms des te meer dat je elkaars verhaal deelt.

Valentijn Hoogenkamp over Kleine Sofie en Lange Wapper

Kleine Sofie wil weten hoe de wereld werkt maar ligt al heel lang ziek in bed. Op een avond komen de poppen in haar poppentheater tot leven en spelen een belangrijk toneelstuk, getiteld ‘Wat Er In Het Leven Te Koop Is.’ Meneer Beertje speelt een grote rol en ook haar kater Terror en lievelingspop Lange Wapper met zijn slappe armen en benen doen mee. Sofie springt op het toneel en valt door het doek heen. Ze komen samen terecht in een armeluishut, een moeras, een tehuis voor Mislukte Kinderen, een landhuis en zelfs in het paleis van de Koning. Een familie van reisgenoten. De tekeningen van Thé Tjong-Khing doen verlangen naar een grote broer als Lange Wapper. En net als Wapper werd ik verliefd op de mooie Annabella, minnares van Beertje en de Koning, prachtig bolvormig getekend met een grote lachende mond.

Op reis leert Sofie hoe de wereld werkt: wie arm is steelt, wie gul is deelt. Wie rijk is lijdt geen kou en wie regeert raakt verveelt. Onderweg raakt Sofie haar haren kwijt, wordt almaar zieker en steeds minder bang voor de dood.

Sebastiaan Chabot over Noodlot

Als geboren en getogen Hagenees kan ik natuurlijk maar één schrijver aanraden: de Tolstoi van Den Haag, Louis Couperus. En dan specifiek de roman  Noodlot.

Op een dag loopt Frank zijn straat in en ziet voor zijn huis zijn vroegere jeugdvriend Robert staan. Hij is duidelijk aan lager wal geraakt; als een bange hond staat hij te huiveren in de sneeuw. Wat doe je als een gevallen vriend van vroeger voor de deur staat en om hulp vraagt? Frank biedt hem een stoel bij het haardvuur en zegt dat hij zo lang mag blijven als nodig is.  Robert besluit dat het heel lang nodig is.

Uiteindelijk draait het om de vraag wie er bij wie op bezoek is. Wat doe je als je merkt dat de rolverdeling in je familie begint te verschuiven? Het is geen literaire Who dunnit, maar een literaire  Who is going to do it. En er is een prachtige eindscène in Scheveningen, waarin de zinnen het ritme van de zee overnemen!

Philip Huff over Gebrek is een groot woord

Het lijkt mij dat de Nederlandstalige familieroman altijd zal blijven bestaan. De familie is de eerste wereld die ons vormt, en schrijvers zullen altijd blijven reageren op de werelden die hen vormgeven. Ik kan me voorstellen dat de klassieke familieroman wel verandert, omdat de wereld verandert en de klassieke ‘Nederlandse’ familie zo langzamerhand niet meer bestaat.

Ik zie geen enkele reden deze verandering te betreuren, op maatschappelijk noch literair niveau.

Eén zo’n moderne familieroman is Nina Polaks prachtige Gebrek is een groot woord. De hoofdpersoon is Nynke ‘Skip’ Nauta, die na een lange periode op zee weer een zomer in huis verblijft bij de familie die haar al eens eerder opving: de Zeno’s. Moeder Mascha, vader Nicolà en zoon Juda. We krijgen vanuit Skip perfect inzicht in het functioneren van een disfunctioneel gezin – en welk gezin is dat niet? Er valt voor iedereen dus wat wijsheid te vinden in deze roman. En sowieso schoonheid. Wat te denken van deze zin: ‘Ik stel me voor dat Borgs verschrikkelijke boek wordt uitgegeven. Vol keurige traditionele verhalen over mij, zijn knotsgekke vrouw met blauwe haren. Ik sta op de boekpresentatie in een jurk die ik van Mascha heb geleend, met naast me een kind met Borgs ogen dat mijn hand niet wil vasthouden omdat het de woede voelt, diep in me weggestopt, samengeperst tot een roodgloeiende kool waarin je je kinderhanden niet wilt branden.’

Aafke Romeijn over Karakter

Karakter is al bijna een eeuw oud, maar klinkt nog kraakhelder. Deze roman gaat over de toxische chemie tussen vader en zoon, die hen beiden bijna fataal wordt, maar die hen ook aanzet om zichzelf tot het uiterste te pushen om iets van het leven te maken. De straatarm geboren Katadreuffe is nietsontziend in zijn ambitie advocaat te worden, alles om zijn vader te bewijzen dat hij wel degelijk kan slagen in het leven. Vader Dreverhaven, een keiharde deurwaarder die er genoegen in schept arme bewoners op straat te gooien, doet er op zijn beurt alles aan om zijn zoon dwars te zitten. Beiden worden volledig in beslag genomen door een levenslange strijd en gaan er bijna aan onderdoor. Maar was Katadreuffe wel zo succesvol geweest als zijn vader hem niet dwars had gezeten maar had ondersteund? Dit alles tegen de prachtige maar gitzwarte achtergrond van het Rotterdam van de vooroorlogse jaren dertig, in de vierkante, brute taal die Bordewijk tot een van de beste schrijvers van de twintigste eeuw maakt. De ultieme familieroman, als je het mij vraagt.

Jaap Robben over En steeds is alles er

Er zijn weinig essays waarin ik zo graag wil verdwijnen als in die van Marjoleine de Vos. Ze zijn alsof je samen met haar gaat wandelen en in een zoekend gesprek terechtkomt. Al is het niet echt een gesprek. Maar het voelt zo, omdat er al lezend zoveel bij mij gebeurt. Juist door de ruimte, de aarzeling en de twijfel die zij toelaat in haar teksten, laat ze mij als lezer binnen in haar gedachtes. En ik laat haar toe in de mijne.

Er is niemand die zo waarachtig kan aarzelen, tasten en bevragen als Marjoleine de Vos. En steeds is alles er gaat over rouwen, verlies en herinneren en behoort misschien wel tot haar beste werk.

Ook hoe ze nu weer woorden zoekt voor alles wat onbenoembaar is na het verlies van haar geliefde R. Ze cirkelt om die onbenoembare gevoelens waardoor ze die steeds ietsje dichter nadert. Zonder uiteindelijk bij één antwoord of definitie uit te komen. Maar juist door dat steeds dichter omcirkelen, kapselt ze die leegte in tot precies de contouren overblijven van haar verlies. Van dat wat zich niet laat benoemen.

Gijs Wilbrink over De eeuwige jachtvelden

De mooiste roman over familie, pijnlijke liefde en het Nederlandse landschap? Dat moet het debuut van Nanne Tepper zijn. Midden in het verlaten Oost-Groningen, dat door Tepper in een prachtige verstilde stijl wordt geschetst, volgen we het gezin van dorpsarts Prins. De familie heeft het niet makkelijk met elkaar: afgunst, alcohol en zelfs incest vormen een constante bedreiging voor de vrede in huis. Belangrijkste verhaallijn is de verwarrende seksuele aantrekkingskracht tussen hoofdpersoon Victor en zijn zusje Lisa, een constant geduw en getrek dat in het boek in vier delen vanuit meerdere perspectieven en levensfasen wordt belicht. Hun onmogelijkheid om van elkaar los te komen heeft zijn weerslag op het hele gezin. Maar De eeuwige jachtvelden is geen grimmig verhaal, het wordt met veel mededogen verteld – met als hoogtepunt het allerlaatste deel waarin de buurman van de familie Prins vol liefde en melancholie mijmert over zowel het platteland als de personages, totdat de mensen op een poëtische manier bijna samenvallen met het landschap waarin ze leven.

Storm Chabot over Citroeninkt

Al sinds de zomer van 2023 wil ik Maral Noshad Sharifi een berichtje sturen over de grote indruk die haar debuutroman Citroeninkt op me heeft gemaakt. Citroeninkt grijpt je aan, is met vlagen ongemakkelijk, maar leest opmerkelijk luchtig weg over zware onderwerpen als racisme, Iran en vluchten uit dat land.

Tijdens de zomervakantie las ik Citroeninkt op een vlot in een Zweeds meer. Omringd door de bossen, bewonderde en verwonderde ik me over de reis van (de autobiografische) Talar en haar moeder.

Een reis die ze niet wilden, maar moesten maken. Vanuit een angstaanjagend Iran weten ze te ontkomen naar Moerkapelle. Maar al klinkt Moerkapelle lief en vrolijk, toch viel op de gastvrijheid aldaar ook het een en ander aan te merken. Marals onthutsende verhaal is een must-read. Maar ook de spiegel die Nederland wordt voorgehouden, verdient alle aandacht.

Het is inmiddels al maanden later en ik heb Maral nog altijd niet gecomplimenteerd met Citroeninkt. Dus bij dezen! Dank voor het delen van je bijzondere verhaal. Ik kijk uit naar nog heel veel meer verhalen van jouw hand – al dan niet in citroeninkt geschreven.

Nelleke Noordervliet over Heren van de thee

Halverwege de negentiende eeuw lag Nederland economisch nog altijd op apegapen. We moesten bijkomen van de Franse Revolutie en van Napoleon. Menigeen vond het land met zo’n drie miljoen mensen te vol en de kansen te beperkt. Emigreren dus! En zo ging de Familie Van der Hucht rond 1845 naar ons mooi Insulinde, de gordel van smaragd, waar Nederland het voor het zeggen had. Daar lagen nog kansen. Je kon er ondernemen. Geld verdienen. Bijvoorbeeld in theeplantages.

In 1871 gaat neef Rudolf Kerkhoven zijn familie achterna om een eigen theeplantage op te zetten. Hoe het hem vergaat weten we uit de vele brieven die er tussen de Indische tak en de achterblijvers in Nederland werden gewisseld. Hella Haasse schreef op basis van al die documenten het meeslepende Heren van de thee (1992), een roman die stevig wortelt in de historische werkelijkheid. Vanaf de eerste zin (‘“Hier,” zei hij hardop. Zijn stem klonk ijl in de ontzaglijke ruimte.’) tot de laatste zin (‘Hij keek naar de grond onder zijn voeten. “Hier!” zei hij halfluid. “Hier.”) zijn we als lezers intens betrokken bij het leven van Kerkhoven, zijn vrouw en zijn verdere familie. Het klimaat, de cultuurverschillen, de koloniale structuren en problemen, en de menselijke tekorten zijn onderdeel van een groots panorama door Hella Haasse schitterend beschreven.

Toine Heijmans over Krassen in het tafelblad

Goede boeken gaan lang mee, echt goede boeken gaan zo lang mee dat ze de tijd inhalen. Dat zijn vaak kinderboeken, uit de wonderjaren waarin je dingen leest die altijd blijven meereizen in het leven.

Krassen in het tafelblad, 1978. Is dit een kinderboek? Zo volwassen maken ze de verhalen geloof ik niet meer. Madelief en ik waren ongeveer even oud, alleen zag zij de dingen scherper, en durfde haar opa te vragen naar een geschiedenis waar niemand naar vroeg. De pijn, de eenzaamheid en het onbegrip die voorkomen in de beste families, en in bijna alle literatuur, daar gaat het over. Alleen niet zoals volwassenen dat bekijken, en dat is maar goed ook. Volwassenen kruipen in hun schulp, praten niet meer met elkaar om redenen die ze zelf niet begrijpen, en laten dan de tijd het werk doen. Niet Madelief, die ziet de krassen in het tafelblad en begrijpt er het hare van. Dat doen alleen de beste boeken: je die krassen laten voelen.

Valentijn de Heer over Ik zal je nooit meer

Er zijn boekenkasten volgeschreven over familie. Als ik er een moet kiezen, dan de meest recente die indruk op me heeft gemaakt: Ik zal je nooit meer van Tatjana Almuli. Het boek neemt je als lezer mee naar een Amerikaans eiland, een woning op de Amsterdamse Wallen, het tuinhuisje van Jan Wolkers en langs familiemomenten zoals we die allemaal wel kennen en waar niet-gestelde vragen, schurftige liefde en stilte centraal staan. Zonder het te beseffen, misschien zelfs zonder het te willen, word je meegenomen in de belevingswereld van de hoofdpersoon: iemand die worstelt met zichzelf, met haar verleden en iets wat ze over haar familie ontdekt en alle eerdere worstelingen overschaduwt.

Het is een verhaal over uitgestelde rouw, loyaliteit tussen zussen en broers en naar ouders toe en een geheim dat erom smeekt verzwegen te blijven. Ik vond het boek ontwapenend, eerlijk, tijdloos en niet in de laatste plaats herkenbaar. Niet omdat mijn verhaal op dat van de hoofdpersoon lijkt, maar omdat familie, in welke vorm ook, iets universeels in zich lijkt te dragen dat jou als lezer overstijgt. Misschien dat dát maakt dat boekenkasten uitpuilen van familieverhalen: door ze te lezen, horen we weer een beetje meer bij ze.

Anya Niewierra over De eeuw van mijn vader

Zelden las ik een citaat aan het begin van een boek, dat zo goed de essentie weergeeft van dat wat zal volgen als in De eeuw van mijn vader van Geert Mak. Hij start zijn boeiende familiegeschiedenis namelijk met de volgende woorden van Klaus Mann uit Het keerpunt: ‘Herinneringen zijn gemaakt van wonderlijk materiaal – bedrieglijk en toch dwingend, machtig en vaag. Men kan geen staat maken op zijn herinneringen, en toch bestaat er geen andere werkelijkheid dan die we in ons geheugen dragen. Elk ogenblik dat wij beleven dankt zijn zin aan het voorgaande. Tegenwoordige tijd en toekomst zouden zinloos worden als de sporen van ons verleden uit ons bewustzijn gewist waren. Tussen ons en het niets staat ons herinneringsvermogen, een problematisch en breekbaar bolwerk.’ Hierna lees je hoe de leden van de familie Mak als losse zaadjes worden opgetild door de stormen van de twintigste eeuw, ergens neervallen en wortel schieten, terwijl de wind van de volgende Grote Verandering alweer aanzwelt. En je leert dat je als familie slechts een speelbal bent van de tijd waarin je leeft, maar dat diezelfde tijd je toch nog momenten gunt voor eigen keuzes.

Alfred Birney over Familiefeest

Een familiefeest dat begint bij de dood van de vader. Dat belooft wat! Het leven van de man, ooit een bestuursambtenaar van enig aanzien in Nederlands-Indië, loopt via een Japans interneringkamp naar dat van de onaanzienlijke ‘Indische mijnheer’ die vergeefs een ‘echte Nederlander’ probeert te zijn, al is het maar door een verregaande beleefdheid tegenover de autochtone Nederlander.

Dit zijn maar enkele schetsen via de zoon verteld, de ik-figuur die een idiote verhouding heeft met broer en zus. Ze hebben elkaar al drie jaar nauwelijks meer gezien, maar vaders dood brengt de levenden bij elkaar, via een obligate en soms hilarische familiereünie tot aan de crematie. De novelle is geschreven in de van Theodor Holman bekende nonchalante en toch subtiele schrijfstijl, wat de lectuur snel, licht en amusant maakt. Hij schildert twee broers met hun sardonische humor en laat via de oudere zus onnadrukkelijk de tragiek van een koloniaal verleden meezingen. Zij noemt haar broers ‘verwend’, harmonische gesprekken ontbreken, lief zijn voor elkaar is synoniem aan elkaar aldoor pesten, tot de crematieplechtigheid toe.

Wordt er nog gehuild? Ga dit boek maar lezen. Leesfeest.

Ilja Gort over Het Achterhuis

Voor mij is maar één boek dat het thema ‘Bij ons in de familie’ zo indringend vormgeeft. Een boek dat, gezien de wending die het politieke klimaat momenteel lijkt te nemen, bovendien helemaal actueel is. Twee jaar lang, 24 uur per dag met je familie op elkaar gepakt zitten in een huis dat is dichtgetimmerd. Elke scheet en elke zucht kun je van elkaar horen. De holocaustmanier om je familie te leren kennen.

Anne Frank, een dertienjarig meisje dat ‘nog nooit geschreven heeft’, beschrijft het gedrag van haar familie zo oprecht dat het leven in het achterhuis en de dreiging van die tijd heel dichtbij komen. Zuiveringen zijn aan de orde van de dag, mensen worden weggevoerd in veewagens. In de opeengepakte familie ontstaat een situatie waarin iedereen elkaar haat. ‘Het hele huis dendert van de ruzie. Gegil, geschreeuw, gestamp en gescheld.’

Gedurende het verhaal zien we hoe Anne mondiger wordt en steeds beter tegen de druk bestand is. Op een van de laatste bladzijden kijkt ze door het raam naar de blauwe hemel en schrijft: ‘Zolang dit bestaat en ik het mag beleven, deze zonneschijn, die hemel waar geen wolk aan is, zo lang kan ik niet treurig zijn. Voor ieder die bang, eenzaam of ongelukkig is, is stellig het beste middel naar buiten te gaan, ergens waar hij helemaal alleen is.’

Maar Anne kon niet naar buiten. Als op 1 augustus 1944 bruut een eind komt aan het dagboek, springen de tranen in je ogen.

Maurits Chabot over De geschiedenis van mijn sok

Met sommige boeken die je leest, blijf je de rest van je leven bevriend. Andere blijven je bij omdat je hoopt dat de karakters die erin voorkomen, voor altijd uit je buurt blijven. Het laatste geldt voor De geschiedenis van mijn sok (2023). Een non-fictieboek geschreven door Jonah Falke, de laatste telg uit een familie die wereldberoemd en schatrijk werd met sokken. Hij beschrijft de geschiedenis van zijn voorouders; dat levert een vertelling op die bij vlagen hilarisch, maar vaak tragisch is. Het boekt staat bol van de fijne zinnetjes. Over zijn vader: ‘In de bankencrisis van 2008 begon hij in het berooide Griekenland een handel in Griekse muziek.’

De geschiedenis van mijn sok gaat over mannen die pas praten als ze genoeg gedronken hebben, over holle omhelzingen, over een jeugd als een gevangenis, over mensen die kwaadspreken, over mensen die niet worden gemist, en over het gevaar en de schittering van stiltes. Het laat zien hoe mensen leven in de schaduw van de geschiedenis – en hoe een oud geslacht kan leunen op en tegelijk zoeken naar een gemeenschappelijk verhaal.

Het is een indrukwekkend boek, zonder opsmuk of poeha. Het is intrigerend om over deze familie te lezen, al kom je sommige telgen in het echte leven liever niet tegen.

Tom Hofland over Een revolverschot

“Komt,” sprak hij, met hoofse zwier tussen de twee juffrouwen tredend, en hij bood hun, bijna gelijktijdig, elk een arm aan.’

Luc Hancq, de man die hier twee zussen aan de arm neemt, loopt met hen langs een donker veld. Het gesprek gaat over angst. En angst, dat hebben de zussen. Voor inbrekers, bijvoorbeeld.
Luc heeft een hoffelijk idee: hij zal de vrouwen een revolver schenken. Zo kunnen ze zichzelf verdedigen wanneer iemand ze ten gronde wil richten.

Een revolverschot, van de Vlaamse schrijfster Virginie Loveling (1836-1923), gaat over de twee zussen Marie en Georgine. Marie is in eerste instantie niet blij met haar jongere zusje, maar na de dood van haar moeder neemt ze de zorg voor Georgine op zich.
Nu zijn ze volwassen, en wanneer de zussen op dezelfde man verliefd worden, wordt hun band dramatisch op de proef gesteld. De titel verraadt al dat dit geschil maar op één manier opgelost kan worden.
Een revolverschot is een prachtige roman over de onvoorwaardelijke liefde tussen zussen, en de pijn die een mens tot waanzin kan drijven.

Jante Wortel over Moeder af

Ik las het boek Moeder af van Fen Verstappen vier jaar geleden. Sindsdien moet ik er nog vaak aan denken, als ik om een tip gevraagd word, of de vraag krijg welk boek nu écht indruk op me heeft gemaakt.

Moeder af is een relatief dun boekje met korte, heldere hoofdstukken die zo precies en raak zijn dat ik het boek af en toe even dicht moest slaan om het gewoon vast te houden. Verstappen geeft een intieme inkijk in een familie voor wie door één gebeurtenis alles verandert. De moeder van het hoofdpersonage krijgt een hersenbloeding en is plots niet meer wie ze altijd was, en ook nooit meer zal worden. Er doemen vragen op over wat het is om moeder te zijn, een zoon of dochter te zijn, wanneer je af bent als moeder en wanneer moeder af. Met een tedere schrijfstijl die ook nog eens grappig is, legt Verstappen de ziel van een familie bloot. Het is zo prachtig. Ik hoop dan ook dat dit debuut door nog heel veel mensen gelezen gaat worden en kan niet wachten op het volgende boek van Fen Verstappen.

Yolanda Chabot over Tegen de wind in

Al op de middelbare school werd ik geraakt door de poëzie van Hanny Michaelis.  Dat is nog steeds zo.  Bijvoorbeeld door dit gedicht:

Toen ik dacht
dat je was weggegaan
en mij zonder leeftocht
alleen had gelaten
in een verdroogde steppe,
heb ik mij vergist.

Nu weet ik dat je mij
hebt uitgekozen
om je voorgoed te herbergen,
veilig besloten in
mijn duisternis.

Wanneer ik mij aandachtig
over mezelf heen buig,
ontmoet ik je oogopslag
helder en diep als water
en je glimlach overrompelt mij
met de ernstige vreugde
van vroeger.

Dat is genoeg
voor een heel leven.

Beter dan Hanny Michaelis kan ik het niet verwoorden.  Als geen ander kan zij verdriet en verlies in taal vangen.  Lees haar gedichten!

 

Splinter Chabot over Misschien wisten zij alles

Een boek dat écht een leven lang bij je kan blijven. Als kind kunnen de verhalen van Eekhoorn en Mier je worden voorgelezen – waarna je er veilig bij in slaap valt. Als je gaat studeren kun je troost vinden in de filosofische bespiegelingen van de personages en als je later zelf vader of moeder wordt, geef je de avonturen van Eekhoorn en Mier weer door aan je eigen kinderen. En als je dan nog ouder bent geworden, misschien wat kreukelig en wankel, hoe fijn is het dan om wéér in die fantasie te duiken en dwalen waarin alles kan en mag.

Misschien wisten zij alles – 313 verhalen over de eekhoorn en de andere dieren is het ideale boek voor deze Boekenweek omdat je je als lezer een broertje of zusje van Mier en Eekhoorn mag wanen én omdat het boek voor altijd bij je kan blijven. De woorden zullen niet veranderen, maar tijdens je leven veranderen wel de betekenis en impact, de vormen van troost en hoop.

Hanneke van der Paardt over Pier en oceaan

Ik hou het deze keer vrij klassiek, met Pier en Oceaan van Oek de Jong. Het is een tijd geleden dat ik het las, maar ik weet nog dat ik er toen enorm door werd meegesleept. Ik vond het te gek dat je de personages volgt gedurende een periode van dertig jaar. Je ziet ze opgroeien, volwassen worden en ouder worden en met hen ook hun kinderen en ouders. Het wordt weer eens pijnlijk duidelijk hoe je niet kan ontsnappen aan je kindertijd en je familie, hoe relaties knoestig en ingewikkeld worden, hoe liefdes opkomen en verwelken.

Ik hou sowieso van Oek de Jong zijn boeken. Ik vind ze intens Nederlands, vol water en Zeeuwse klei, vol complexe karakters en relaties en altijd wil ik doorlezen. Pier en Oceaan is ook echt wel flink, dus mocht je zin hebben om zo’n 800/900 pagina’s met een Hollandse familie in de jaren ’50, ’60 en ’70 in Friesland, Zeeland en Amsterdam door te brengen, dan zou ik ervoor gaan. Goed zomervakantie boek ook trouwens. En die titel! Ook mooi. 

Lemuël de Graav over Een koffer vol citroenen

Hassnae Bouazza schrijft in Een koffer vol citroenen over haar besef dat veel vrouwen met een migratieachtergrond onbewust hun dromen en ambities in hun kinderen projecteren, en hoe ook zij is begonnen met het maken van langetermijnplanning na de dood van haar moeder. Het raakt me hoe Bouazza omschrijft hoe rouw de psyché van een persoon kan beïnvloeden tot het punt waarop iemand zelfs begint te twijfelen aan het bestaan van een overleden dierbare. Ik sla het boek dicht en voel de noodzaak om te praten over de dood, het vieren van het leven en het eten van couscous.

Noah de Campos Neto over Beste mevrouw Eva

Ik raad Beste mevrouw Eva zeker aan, vooral omdat het mij even weghaalde uit mijn vertrouwde familieomgeving. Het boek gaf mij de kans om me te verdiepen in personages en een gezinssituatie die compleet nieuw voor mij was. Het schetst misschien geen beeld van de perfecte familie, maar het vestigt wel de aandacht op thuissituaties zoals die in Beste mevrouw Eva, en dat is wat het voor mij zo boeiend maakte.

Evy De Brabander over Kruispunt

Waarom? Ja, dat behoeft weinig uitleg denk ik. Het is voor mij echt een familie-epos en ik vond het mooi hoeveel herkenbare onhebbelijke elementen je er in terug kon vinden.

Joyce over Pogingen iets van het leven te maken

De welbekende Hendrik Groen staat positief in het leven. Dat doet hij ondanks zijn vrouw die aan dementie lijdt en het feit dat hij zijn dochtertje is verloren toen zij nog maar 4 jaar oud was. In het bejaardentehuis blijkt dat je zelf in de hand hebt met wie je het leven deelt en op welke manier. Familie kun je nooit kiezen, zegt men wel eens. Maar vrienden zijn de familieleden die je zelf verzamelt.

Marlies over Het jaar dat Shizo Kanakuri verdween

Je leeft mee met de avonturen van Shizo Kanukuri bij zijn reis over de wereld en tegelijkertijd zijn reis door het leven. Een van de mooiste boeken die ik ooit heb gelezen!

Melinda over Confettiregen

Hoe toepasselijk een boek van een Chabot familielid, waar de familie niet centraal staat maar er wel veel over wordt gesproken. En dan zie je dat het een liefdevolle familie is, net zoals iedere andere familie niet perfect maar wel puur. Zeker een aanrader want Splinter is geweldig.

marjolein over Wat je van bloed weet

Philip Huff weet op een mooie en ontroerende manier een ontwricht gezinsleven op papier te zetten. Dit boek verdient het om veel gelezen te worden

Marije Miggiels over Het huis van de moskee

Het is onmogelijk om dit boek met een paar woorden te omschrijven. Het neemt je mee naar een plek, onbekend, en geeft je een tweede thuis. Dat thuis is een gemeenschap van familie, gekozen en geboren, maar een familie die er altijd is. En dan breekt er een vreselijke periode aan, een periode die familieleden zich tegen elkaar laat keren, het huis wordt bedreigd, maar gelukkig zijn er familieleden met barmhartigheid, die vasthouden aan hun naastenliefde en hun geloof in het goede. Het kwade heeft veel verwoest, maar het goede leeft voort. Ik ben diep geroerd en voor altijd veranderd.

Cgm Dado over Het zwijgen van Maria Zachea

omdat hier een grote familie wordt uitgelicht, mooi en interessant

Y. Roelands over Op drift

Relevant boek voor de huidige tijd: klimaat, uitputting aarde, politiek, samenleving. Zet aan tot reflectie. En leest goed weg, want mooie originele stijl. Licht dystopisch, absurd en invoelend. Bijna niet te geloven dat dit een debuut is. Zo goed is het.

Henk Wijnstra over Nachtschrijver

Een aanbevelingswaardig mooi boek over een byzondere ontmoeting tussen een restaurator en een blind geworden dichter!

Andrea over Naar zachtheid en een warm omhelzen

Een vervangende familieliefde

Anita de Groot over Je bent prachtig

Deze levensechte roman, krijgen we een inkijkje bij de Familie Padova. 4 zussen met hun vader en moeder. Julia is de oudste van de 4 meiden en op de universiteit word zij verliefd op de basketballer William. William vind in Julia zijn levensboei naar het leven. William heeft een moeizame jeugd, zijn oudere zusje sterft jong waardoor zijn ouders in de overleefstand staan en William geen liefde kunnen geven en dat vind hij bij de familie Padova. Een prachtig verhaal wat ik met een lach en een traan heb gelezen.

Rosie Fox over De dag dat ik mijn naam veranderde

Bibi Dumon Tak beschrijft in dit autobiografische verhaal heel prachtig de ingewikkelde familierelaties waarin zij zich als jong meisje staande heeft gehouden. Maar het allermooiste schrijft ze over haar jongere zusje waar ze afscheid van moet nemen. Het is een liefdevol geschreven boek waar ik heel hard om heb gelachen maar zeker ook om heb gehuild. Ik geef dit boek 🌟🌟🌟🌟🌟

Diny Van de Weerd over Leeuw

Deon weet je bij de keel te grijpen, van begin tot eind.

Ans van Beersum over Heren van de thee

Al ben je er nooit geweest, je kunt je onderdompelen in de koloniale tijd met zijn mooie en minder mooie aspecten. Het blijft actueel!

Ingrid van Melis over Wie waarlijk leeft

Een boek waarin een zoon zijn moeder beter leert kennen, na haar dood. Want je weet veel over je moeder, maar lang niet alles (blijkt na wat gegraaf).

brigitte beckers over Bezonken rood

innig mooi

Henk de Heer over Intensive care

Wat een prachtig eerbetoon aan een overleden vader, een familie waar troost is, verweven in een dramatische gebeurtenis. Zoeken naar geborgenheid na een ernstig ongeluk. Ode aan het leven en de liefde.

Stef Smulders over Wolkenatlas

Een uniek boek dat altijd uniek zal blijven want imiteren wat de auteur hier gedaan heeft is onmogelijk. Allereerst is er de originele structuur waarin verhalen worden verteld die vervolgens onderbroken worden door een ander verhaal, later in de tijd. Op deze manier krijgen we een overzicht van de verschillende soorten romans die in de geschiedenis ontwikkeld zijn, van avonturenroman tot distopie. Deze verhalen zijn in feite pastiches van de echte romans die in elk genre geschreven zijn. Heel goede pastiches bovendien. Uiteindelijk blijkt dat het begin van deze roman, het verhaal, zich precies in het midden van het boek bevindt. Adembenemend en geniaal. Het thema van het boek komt perfect overeen met de vorm: de behoefte van de mens aan en geschiedenis van het vertellen van verhalen. Het boek is een magistraal eerbetoon aan de menselijke fantasie.

Joost Baars over The age of destroying

Zeer indrukwekkend, beklemmend en ontroerend, deze door Kiki Coumans in het Nederlands vertaalde Franse bestseller (met een Engelse titel: het betreft een citaat van Virginia Woolf). Een kleine, maar grootse roman over een meisje dat opgroeit met een getraumatiseerde moeder. Soms schokkend, maar vooral ook gevoelig, intiem en waarachtig. Wars van sentiment en sensatiezucht: je komt niet eens echt te weten wat er nou precies gebeurd is. Maar daar gáát het ook niet om, het gaat om de pijn zelf, het mechanisme waarmee trauma van generatie op generatie wordt doorgegeven, en dat laat Peyrade ontzettend scherp zien. Een grootse literaire prestatie en een boek dat je niet onberoerd laat. En een boek, bovendien, dat in deze Boekenweek - met het familie-thema - niet mag ontbrekend.

Marlies van de Merwe over Ik kom terug

Terwijl ik dit las, herkende ik mijn oma in de moeder van Adriaan van Dis. Bijzonder, zo dichtbij heb ik mijn oma al lang niet meer gevoeld.

Carine Heijmans over Op eigen wieken

Ik zag deel 1 (Onder moeders vleugels) al langskomen, dus dan tip ik het vervolg: Op eigen wieken. Genoten heb ik van deze beide delen over de familie March! Niet met deze kaft overigens, de boeken die ik heb zijn al zo’n 50 jaar oud en zien er iets anders uit. Jeugdsentiment, maar af en toe herlees ik ze nog wel eens. Elk van de vier zussen had wel iets, wat mij aansprak. De liefdevolle moeder, hun vader, predikant in het leger, tante March, Hanna, de hulp. De eenvoud van het leven toen, de armoede, maar vooral hoe ze er samen als familie, toch iets van probeerden te maken. En tevreden waren met kleine dingen. Een beter familieboek kan ik niet bedenken!

Louis van Steenbergen over Mevrouw mijn moeder

In deze roman beschrijft Yvonne Keuls (1931) haar Indische afkomst, de repatriëring naar Nederland en de aanpassingsproblemen hier. Maar vooral is het een beschrijving van haar moeder. Deze vrouw, zeer koppig, maar ook fantasierijk, vertelt de mooiste verhalen over Indonesië, haar afkomst en al of niet verzonnen familiebelevenissen. Maar ook aan het vasthouden aan gewoontes en normen van Indië wordt aandacht geschonken. De schrijfster vertelt met heel veel humor, maar ook vol liefde over haar verhouding met haar moeder. Ook de langzame aftakeling van haar moeder wordt door de schrijfster op een ontroerende manier verhaald. De verhalen van en over haar moeder zijn juweeltjes van vertelkunst.

Dominique Aernout over Wat wij verzwijgen

Je moet het maar doen, over misbruik schrijven in een autobiografisch verhaal zonder je te verliezen in woede of non-stop te fulmineren. Aisha Dutrieux speelt het klaar. In Wat wij verzwijgen zet ze op een uiterst beheerste, genuanceerde en terughoudende manier het verhaal neer van een vrouw die na de dood van haar suikeroom zijn troosteloze en vieze appartement bezoekt. Terwijl ze kamer na kamer leeghaalt en poetst, praat ze onafgebroken tegen haar overleden oom over het misbruik dat de familie verscheurde. Ze vertelt hem hoe zijn verraad haar nog steeds achtervolgt en beïnvloedt. Ze praat over het Indische zwijgen waardoor haar gezin geïsoleerd raakte van de rest van de familie nadat zij alles opbiechtte. De vele inzichten die dit boek aanreikt, maken het een boek dat blijft nazinderen en de lezer nog een tijd tot reflectie zal dwingen.

Sofie De Braekeleer over Pineapple street

De auteur leidt haar lezer met gedetailleerde beschrijvingen en rake observaties langs hilarische situaties over pijnlijk gênante momenten, tot vaststaande feiten als ja, ook rijke kinderen lusten weinig meer dan fishsticks en kip nuggets. De setting in de rijke jetset met Cartier armbanden, trustfondsen, weekendhuizen op Martha’s Vineyard en exclusieve clubs mag dan wellicht niet vertrouwd zijn voor de meeste lezers, maar Jenny Jackson slaagt er in dit boek in om de eenpercenters menselijk te maken, want ook hen overkomt soms ellende die al het geld van de wereld niet van hen kan weghouden en aan het einde van de rit zijn ook zij goede mensen die af en toe domme dingen doen en dus feilbaar zijn. Dat brengt ze zo sprankelend dat het overtuigt, zélfs in een setting die de meesten onder ons vreemd is.

Nadia over Bijna een vader

Prachtig verhaal over een jongen en zijn stiefvader die jaren met elkaar opgroeien, elkaar uit het oog verliezen en elkaar uiteindelijk weer terugvinden. En dat alles tegen de achtergrond van de Chileense poëzie!

Daan Hillegers over De avond is ongemak

De avond is ongemak van Lucas Rijneveld is een prachtig boek dat de lezer inzage biedt in de familie van Jas. De tragische dood van Matties, hun oudste zoon/broer, brengt de levens van de gezinsleden tot een halt en geen van hen weet hoe ze om hem moeten rouwen. Door de ogen van de 10-jarige Jas zien we een gezin dat verlamd is door verdriet met als gevolg ouders die hun drie nog levende kinderen verwaarlozen. De avond is ongemak behandelt ontzettend zware thema's waaronder: dood, depressie, eetstoornissen, seksueel misbruik en zelfbeschadiging en het kinderlijke perspectief maakt het extra hartverscheurend en misselijkmakend. Het is een sombere interpretatie van het thema, maar Rijneveld schrijft een bijzonder onaangename en treurige blik op hoe het er aan toe gaat bij Jas in de familie.

Van de Moortel Marie over Wat de stenen ons vertellen

Het boek vertelt het verhaal van een gezin dat dooreen wordt geschud door de geboorte van een kind met beperkingen. De stenen in en rond het huis observeren en vertellen hoe de gezinsleden hiermee omgaan en welke impact dit heeft op hun leven. Het taalgebruik is lyrisch, pakkend en ontroerend zonder sentimenteel te zijn Je wordt deelgenoot in het verdriet van dit gezin, en toch blijf je na het lezen achter met een gevoel van troost. Dit is een pareltje om te hebben en te koesteren.

Mw. de Vries over Honderd jaar eenzaamheid

Prachtige kroniek over de familie Buendía. Rijk aan personages, thema's en magisch realisme.

Elly van Straten over Wees onzichtbaar

De onzekerheid van jezelf, het gezin, je vrienden en school. Voor iemand uit een andere wereld komt daar ook nog al het nieuwe van het nieuwe vaderland bij.

Renate Petter over Phoenix

Ik kreeg dit boek zelf als tip aangereikt. Het onderwerp leek mij eerst niet zo interessant (volksverhuizing van Winterswijk naar Amerika), maar dit is een van de betere boeken die ik in de afgelopen jaren gelezen heb. Een boek boordevol geschiedenis, humor en levensverhalen. Ik heb er veel van geleerd.

Tessa Versteeg over Stad van dromen

Het eerste grote-mensen-boek dat ik las als tiener en dat mijn liefde voor lezen stevig heeft verankerd. Een prachtige roman waarin je twee families generaties lang volgt tegen de achtergrond van de beginjaren van New York. Dit boek heeft voor altijd een speciaal plekje in mijn hart!

Bianca Boeijer over Niets ontgaat ons

Uitgekomen in 2021, maar wat mij betreft niet het lezerspubliek gekregen dat het heeft verdiend. Zo mooi beschreven, de sfeer zo goed neergezet, de natuur van het Waddengebied zo goed gebruikt in het verhaal, zo slingerend tussen sympathie en antipathie opwekken voor de hoofdpersoon. Hopelijk krijgt het alsnog veel lezers!

Evelien over De acht of negen levens van Stella Fortuna

Met Stella als middelpunt beleef je het levensverhaal (en doorgegeven trauma's) van 5 generaties van een Italiaanse familie die naar Amerika emigreert. Ik mis Stella en de Fortuna's nog steeds een beetje.

Nathalie over Onder moeders vleugels / Little women

Er is natuurlijk maar één aanbeveling die ik kan doen als het over familie gaat. Het perfecte boek over 4 zussen; Onder moeders vleugels (of: Little Women). Je kunt niet anders dan houden van de zussen March in dit verhaal. Dit is mijn favoriete boek over familie.

Hilda Boersma over Jij mag alles zijn

Alhoewel het boek geschreven is voor jonge lezers, vind ik het een ontroerend boek, juist ook voor volwassenen. Hoe we als kind gekwetst kunnen worden en dat als volwassene nog met ons meedragen. Hoe familiebanden altijd blijven. En dat in een prachtig verhaal in een boek met mooie illustraties. Een aanrader!

Puck over Je bent prachtig

Geweldig boek over een familie van dochters. Elke dochter heeft een duidelijke eigen identiteit en het familie gevoel is goed weergegeven.

Jasmijn Keller over Het perfecte gezin

Het is een ontzettend spannend boek, steeds weer word je op een spoor gezet en er er vervolgens weer keihard vanaf gehooid, ongelooflijk. Je kunt niet anders dan doorlezen om tot een ontknoping te komen.....die je totaal niet had verwacht. Topboek!

Evi over Het eiland van de verdwenen bomen

Een betoverend verhaal over een door de geschiedenis verscheurde familie die terug samengebracht wordt in het heden en de geschiedenis probeert te begrijpen.

Bodine Ruiter over Een klein leven

Een schitterend verhaal over hoe je zelf je eigen familie creëert, als je zelf geen familie hebt. Over hoeveel impact deze familie op je leven kan hebben. Over hoe familie er in allerlei vormen kan zijn.

Sophie Mein over De geur van kardemom

Het boek neemt je mee in de wereld van kooplieden en de voc. In het boek worden verschillende families beschouwd, die allen een eigen rol spelen binnen de oud VOC-tijd, met warmte, verdriet en kwaadaardige liefde. Door de namen en geschetste omgeving word je al snel in de voc-tijd getrokken. Het verhaal is niet alleen romantisch maar heeft ook nog eens een spannend tintje. Dit zorgt ervoor dat het verhaal extra interessant wordt. Je leest mee vanuit verschillende perspectieven om zo het liefdesraadsel en andere mysteries op te lossen. Welke familie en welk familielid spelen welke rol in deze kwesties? Hoe ver gaat iedereen voor de liefde (voor familie)? Gaandeweg word je steeds wat informatie rijker over de verschillende verhaallijnen en families. De oude setting wordt steeds goed geschetst door oude ambachten die een rol komen spelen, kooplieden en paarden, medische beperkingen en ook armoede. Het is dan ook een mooi romantisch, documentatief en ook nog spannend verhaal wat zich afspeelt in 1729. Er zou zo een film van gemaakt kunnen worden. De namen van kruiden maken het mijns inziens een beetje extra romantisch. De warme geur van kardemom en kaneel doet iemand tot gekheid drijven voor familieliefde. Kortom een interessante historische familieroman die toegankelijk is en je vanaf het begin boeit.

Vera over Wat de dag verschuldigd is aan de nacht

Als de wereld om je heen verandert, in hoeverre blijf je dan vasthouden aan de waarden en normen die je van huis uit mee hebt gekregen? Blijf je je ouders gehoorzamen, zelfs als je daarvoor je grote liefde moet laten lopen en keuzes moet maken die niet meer van deze tijd zijn? In deze roman, die de Algerijnse schrijver Mohammed Moulessehoul onder pseudoniem schreef, zien we dat familie meer kan zijn dan de mensen waar je een bloedband mee hebt. Familie kan een gevoel zijn, een band met het land waar je bent geboren, met de mensen die er wonen en tradities, taal delen.

Astrid Krisman over Wij, de wilden

Een verhaal over 3 broertjes in een dysfunctioneel gezin, rauw, overrompelend en hartverscheurend. Prachtig geschreven in korte, krachtige zinnen. Heel indrukwekkend, ik ben niet vaak zo stil en aangedaan geweest na een boek.

Annesaar Mol over Wat wij verzwijgen

Wat wij verzwijgen is een ontroerend autobiografisch verhaal dat kindermisbruik en de Nederlands-Indische zwijgcultuur beschrijft. Op jonge leeftijd wordt Mia seksueel misbruikt door haar oom. Pas als tiener durft ze het te vertellen. Vanaf dat moment wordt de familie opgebroken. Binnen haar gezin wordt er nooit gezin wordt er niet gesproken over dat wat er gebeurd is. En de rest van de familie waaronder haar oma ziet ze nooit. Met een poëtische schrijfstijl en verteld vanuit twee perspectieven, biedt het boek een diepgaande kijk op trauma en de weg naar heling, waardoor het een krachtige aanrader is voor liefhebbers van psychologische romans.

Birgitte Rasing over Wees onzichtbaar

'Wees onzichtbaar' is alles behalve onzichtbaar. Dit boek schreeuwt het uit in al zijn verstilling. Hoewel de hoofdpersoon in gedrag zijn bestaan bijna uitwist, kruipen zijn gedachten en emoties onder de huid bij de lezer. Door zijn stijl weet Murat Isik je niet alleen te raken maar hij laat je toe in een wereld waarover vooral van afstand wordt geschreven. De ontwikkeling van een Turks gezin in de Bijlmer in de jaren 80. Het zeer persoonlijke, indringende verhaal laat de lezer volledig toe en is daarmee uiterst zichtbaar, puur en rauw. Je maakt even deel uit van het unieke leven van 'de ander'. Deze belangrijke roman resoneert nog heel lang na en verdient het om in elke boekenkast te staan.

Janine Mijer over Het achtste leven (voor Brilka)

Een zeldzame parel! Zo ontroerend, zo mooi. Lees het alsjeblieft...

Arno Koek over Het geheim van Bols

Je zult maar een ontdekking doen op een zolder in de Anton Mauvestraat in Heemstede? Hendriksma vertelt over de bewoners van dit huis in Heemstede tijdens WO2, te weten adjunct-directeur Ernst Moltzer en zijn Oostenrijkse vrouw Traut. Ernst komt in opstand tegen zijn familieleden in de directie van de jeneverfabrikant Bols. Het is een zeer boeiende geschiedenis en het boek kent bijzondere puzzelstukjes die dit boek naar een bijzondere einde leiden. Een kleine geschiedenis, maar met veel kracht geschreven. Natuurlijk voor elke bewoner van Heemstede e.o. een feest der herkenning, maar ook goed uitgewerkt verhaal. Chapeau!

Jaap over De achterblijvers

Een mooie getuigenis van een stille pandemie en wat dit met je kan doen. Ook "bij ons in de familie", in het gezin, mijn vrouw.

Maartje over Solitaire

Dit is een mooi boek over het leven van Tori Spring en je leest over de struggles die ze heeft in het leven. Ook probeert ze te achterhalen wie er achter solitaire zit. het is het eerste boek van Alice Oseman.

Anna over Land van echo's

Schitterend epos waarin de eenling zijn eigen familie kiest maar ook bijna onmogelijke beslissingen moet nemen in tijden van oorlog.

A Brattinga over Atlas

Prachtig hoe alles uiteindelijk samenkomt en door een mensenleven verbonden is.

Arjan van Essen over Parre

Deze literaire roman was mijn debuut in de week dat corona uitbrak. Mijn presentatie ging niet door, een landelijke boekenketen annuleerde hun bestelling toen alle winkels dicht moesten. Toch is Parre een familieverhaal. Maar de beoordeling laat ik graag aan u. Het kostte mij mijn familie maar bracht wel mijn leven terug. Parre is uitgeven door Uitgeverij Mozaïek, hetwelk de literaire poot is van Kok Boekencentrum. Hartelijke groet, Arjan van Essen

Anneke Hoens over Mooie verhalen over dappere prinsessen

Alles van Walt Disney helpt kinderen om te gaan lezen. Ook de strips van Donald Duck en alles verder. Zo belangrijk. Ook voor vluchtelingen, vaak wat ze het eerst snappen.

ellen mook over Fortuna's kinderen

Prachtige en aangrijpende familiegeschiedenis.

Anne over Kukuruznik

Prachtig verhaal over een verborgen aangrijpende familiegeschiedenis, vrouwelijke pioniers in de luchtvaart en de liefde van een vader voor zijn dochter. Ik kon het boek moeilijk wegleggen en toen het uit was wilde ik nog steeds verder lezen.

Annette Wesselink over Gebied 19

Een bijzondere kijk op het gezinsleven als dat voor de hoofdpersoon uiteen valt doordat ongeveer de helft van de wereldbevolking naar een andere planeet lijkt verplaatst en de hoofdpersoon zonder gezin achterblijft. De hoofdpersoon probeert wanhopig zijn gezin terug te krijgen maar is zelfs niet tevreden als de hereniging op verschillende manieren plaatsvindt. Verrasende wendingen, een pageturner.

Aretha Waal over The best of SuriMAM cooking

Geweldig kookboek met heerlijke Surinaamse gerechten. Geschreven door 3 zussen met een ode naar hun moeder.

Henny over Daar waar de rivierkreeften zingen

Dit boek laat zien hoe je door je familie of juist het ontbreken van familieliefde gevormd wordt, maar desondanks ook je eigen pad kunt kiezen.

Edith Swinkels over Het achtste leven (voor Brilka)

Zes generaties, acht levens in één familie uit Georgië. De familiegeschiedenis speelt zich af tegen het decor van de grote veranderingen in Oost Europa vorige eeuw. Indrukwekkend en meeslepend.

Marja Arnold Bik over Indische duinen

Aangrijpend verhaal van een jongen, Nathan, die zich een buitenstaander voelt in zijn eigen familie. Hij heeft dan ook een andere vader dan zijn drie zusjes. Iedereen draagt een onverwerkt verleden met zich en Nathan probeert zich daartussen staande te houden.

Adriaan Jansen over Leven en lot

Leven & Lot is een fantastisch boek over de levens van de familie Shaposhnikov tijdens de slag om Stalingrad in 1942. Het tevens een filosofische zoektocht naar het kleine goede in tijden van extreme tegenspoed. Aanrader!

Caroline van der Mark over De dag dat ik mijn naam veranderde

De wereld zou er mooier van worden als meer mensen net zo creatief en zelfs liefdevol om zouden gaan met machteloze woede en "onmogelijke anderen". Dit boek is heftig, ontroerend en grappig. Lees hoe dat kan samengaan!

Anja over De identiteitsval

Hoe in eerste instantie, met een emancipatorische doelstelling, 'groepsidentiteit' leidde tot een verstikkende, eendemensionale en starre definitie van iemands identiteit die wederzijds begrip in de wegstaat.

Annemarie over Eilandgasten

Een vakantiehuisje als hoofdpersoon. Door dit boek te lezen voelt het bijna alsof je zelf op vakantie bent op Vlieland

Ingrid van Toor over Schemerleven

Een aangrijpend verhaal over een jonge vrouw, die zich in de jaren zestig verliest in verliefdheid met een getrouwde man, haar levensverhaal en hoe zij daar als tachtigjarige uiteindelijk met weemoed op terugkijkt. Hoe al haar relaties waren getekend door die eerdere ervaring. Een prachtig empathisch boek van Jaap Robben. Knap hoe zo'n jonge man zich weet in te leven in deze vrouw.

Jeppe Balkema over De verdediging

De vader wordt mede door zijn zoon verdedigd tijdens een proces in Neurenberg over de oorlogsmisdaden van de vader. Een fantastische schets van de relatie tussen vader en zoon en het gezin van herkomst. De zoon is de latere bondspresident van Duitsland Richard von Weiszäcker. Een familieroman die neerkomt op een ontrafeling van een familie.

Ingrid Janssen over Mahmoud & Mahmoud

Een geweldig mooi verhaal over 2 vluchtelingen en hun reis en ervaringen

Yvonne Bakker over De levens van Jan Six

De vooroudergeschiedenis is heel leesbaar geschreven, zoals alle boeken van Geert Mak!

Detlev Lassche over Het behouden huis

Ik heb het behouden huis van W.F. Hermans op mijn boekenlijst van 5 HAVO gelezen, wat heet gelezen. Ik had alleen een samenvatting gelezen en de leraar Nederlands had door dat ik nog niet helemaal de tweede fase van naïviteit was gepasseerd. Maar door discretie van haar zijde kreeg ik de voordeel van de twijfel aan mijn kant. Wat ik me herinner is toch wel een bepaalde wreedheid in het boek te hebben bespeurd over moordende partizanen. De foto op de kaft doet me denken aan een muziek album van The National, met de toepasselijke titel: Sleep Well Beast. Maar volgens mij berust dit op toeval. Ja, literatuur en muziek kunnen volgens mij niet zonder elkaar. Hermans en The National bedankt voor de twee kunst-stukjes, bijna parels! Bijna. .. … …. Detlev Lassche uit Oldenzaal.

Sjors over De correcties

Als het gaat om familiebanden, om de kleinste irritaties en de grootste geheimen, is er niemand die beter dan Jonathan Franzen de dynamiek tussen tussen gezinsleden zo treffend kan vangen. Pijnlijk herkenbaar zet hij in De correcties zijn hoofdpersonen neer, en met een weergaloos gevoel voor timing en rake psychologische analyses laat hij de lezer met een vertrouwd maar tegelijk vervreemdend gevoel achter. Diep en rijk geschreven. Een meesterwerk.

Carla Bentvelsen over Mannen in de zon

Een kort maar krachtig verhaal wat past in deze roerige tijd!

Lydie Jongbloed over Kinderjaren

een boek dat je bij de strot grijpt, of je nu 17 bent of 87...Ik raad het mijn leerlingen aan die helemaal niet zo van lezen houden. Allemaal zeggen ze dan als ze het uit hebben: u had gelijk, ik kon het bijna niet wegleggen. Ik herlees het vaak als we dit thema behandelen. Misschien in de ogen van de recensenten geen hoogdravende literatuur maar om mensen begrip te laten krijgen voor deze periode van de geschiedenis en om ze leesplezier te gunnen, prima!

Bauke Vermaas over Geen vaarwel vandaag

Hoe uniek elke rouw ook voelt, het is waarschijnlijk de emotie die we als mensen het meest bij elkaar herkennen. Daan Heerma van Voss beschrijft in Geen vaarwel vandaag tot in detail wat de plotselinge dood van een vader doet met zijn achterblijvende kinderen en ex-vrouw, en legt en passant bloot hoe onmacht en onverwerkte trauma’s een gezin bepalen. In de dagen tussen dood en uitvaart leren we ieder gezinslid kennen via een alwetende vertelstem die telkens met één van de personages meekijkt en af en toe zelf ook zijn zegje doet. Die veelheid aan perspectieven is goed gekozen, omdat dat precies is wat een familie is: een complexe mix van individuele mensen en hun interacties. En zo is de familie in het klein wat een samenleving in het groot is. Er zijn wisselende kampen, er is verdriet en pijn en er worden vingers gewezen, maar er is ook steeds een enerzijds naast het anderzijds. Als er iets schuld heeft aan de onmacht tussen mensen, dan misschien het leven zelf. Wellicht gaan we dat beter begrijpen als we naar elkaar leren kijken met dezelfde compassie als waarmee Heerma van Voss ons laat kijken naar deze ene specifieke familie in rouw.

Gerrit Cazemier over Ochtend en avond

De manier waarop Fosse de mensen beschrijft in zijn boeken en dan vooral hun handelen, overdenkingen, gevoelens en gesprekken is uniek. Geen wonder dat deze Noor de Nobelprijs voor de literatuur heeft gewonnen. Vaak, ook nu, gaat het over gewone mensen.

inge over Bellagio

Dit is het eerste boek van de Alfa-vrouwen. Het gaat over sterke en eigenzinnige vrouwen en in een heel goed tijdsbeeld neergezet

Kees Osseweijer over Groeipijn

Groeien in alle betekenissen gaat nooit zonder ervaringen die soms/vaak best pijnlijk zijn!

Gerard Hilbrants over Max Havelaar

Een monumentaal boek waarin het leven wordt beschreven van Max Havelaar en zijn familie in Nederlands-Indië. Tevens geldt het boek als aanklacht tegen het gedrag van Nederland tijdens de koloniale tijd in Indië. Een must read voor de Nederlander met historisch besef.

Sandra Soekias over Ga als een rivier

Prachtig verhaal ! Je leest en beleeft over het leven van Victoria. Over liefde, racisme, verdriet en kracht. Het heeft me tot tranen toe geroerd. De natuur wordt heel mooi omschreven. Dit boek zal mij altijd bijblijven. Zoveel diepgang. Een echte aanrader.

Lucy de Vries-Wiegant over Het weeshuis in de azuurblauwe zee

Nooit gedacht dat er een nieuwe familie je hart binnen kan kruipen... en dat je dan weer kan gaan leven i.p.v. alleen maar bestaan. Dat je niet wist dat je elkaar nodig had en dat terwijl je zo goed bij elkaar past. Heerlijk boek.

Christel Dekker over Mijn naam is Tea-Bag

Hoewel al geschreven in 2001 is dit een verhaal van een vluchteling. Mankells detectives vind ik erg goed, maatschappijkritisch en spannend. Maar deze roman is anders.Geeft "de vluchteling" een gezicht. Tea-bag vertelt het verhaal van velen en liet me ontsteld achter om dit verhaal nooit meer te vergeten.

Helene Ouwerkerk over Atlas

Het einde van de zevendelige serie over de zeven zussen die een geschiedenis met elkaar delen maar ook ieder een eigen geschiedenis hebben die ze in de voorgaande delen ontdekken. In deel 7 komen alle losse eindjes bij elkaar. Een prachtig slotstuk

Rhiannon Jorna-Schaeffer over Het achtste leven (voor Brilka)

De lezer volgt acht generaties vrouwen van een familie in Georgië waarbij een schitterend en inzichtelijk beeld van de geschiedenis van het land ontstaat. We leven mee met de vrouwen die als speelbal van de tijd geleefd worden, met elk eigen keuzes die dochter, zus, moeder, vader, grootmoeder beïnvloeden en desalniettemin alle volkomen begrijpelijk zijn. Voor mij is Georgië op de kaart gezet door deze menselijke, tragische en hoopvolle familiegeschiedenis. Ik heb geen woorden genoeg om dit boek aan te prijzen.

Hermine van de Kraats over Het zoutpad

Hoe je alles kunt verliezen, maar de moed niet.

Diny van de Weerd over Vele hemels boven de zevende

Een aangrijpend verhaal over een eenvoudige familie.

Kees Dol over Ga als een rivier

Een spannende, levensechte, inlevende roman.

Jelle Visser over Stormruiters

De auteur is helaas luttele weken voor verschijning van dit boek overleden. Hij schreef in het voorwoord al dat het spannend ging worden die dag te halen. Hij was ongeneeslijk ziek. Het boek gaat over de steppevolken uit Azië, waarvoor door de eeuwen heen veel Europese volkeren erg bang zijn geweest. Vaak niet voor niks. Een onderwerp uit de geschiedenis waarover weinig is gepubliceerd, zeker in het NL. De schrijver was fan van The Doors en hoopte dat zijn werk ooit ook in Engelse vertaling zou gaan verschijnen. Dat kon dan mooi met als titel "Riders on the storm" :-)

Aris Engel over Het zwijgen van Maria Zachea

Voor mij zo herkenbaar in tijd en omgeving. Als een reis terug naar mijn eigen leven

Bernadette Berkhout over Rose

Prachtig verhaal over de grootmoeder van de schrijfster en het verhaal van haar Joodse familie rond de Tweede Wereldoorlog.

Gerri Vossen over De zeven zussen

Alle boeken van Lucinda Riley! Boordevol emotie, liefde en historie!

Margreeth Tepper over Het kleedje voor Hitler

Bas von Benda schrijft over de familie van zijn Duitse vader. Een adelijke familie (vandaar Von) tijdens WOII en WOI. De familie was nauw betrokken bij de geschiedenis van Duitsland in de eerste helft van de vorige eeuw. Zijn overgrootvader was in contact met Keizer Wilhelm, de broers en zussen van zijn opa Franz werkten werkten voor het Duitse leger en schuurden tegen de Nazi-top. Het is een boek dat vooral ook veel inzicht geeft in hoe het voor Duitsers was om deze oorlogen mee te maken. En was iemand fout die gewoon zijn werk voor de Wehrmacht deed? Oud-tante Luise had daar zo haar eigen idee over... Boeiend.

Lida de Pagter over De revolutie van Pelle

Een prachtige reeks boeken over gewone maar toch heel bijzondere familie, beginnend bij "De woede van Abraham"'

Jose Groot Rouwen-ten Dam over De Camino

De Camino grijpt je bij de strot! Is niet alleen spannend maar je leert ook iets meer over het conflict dat destijds, en nu nog steeds in het voormalige Joegoslavië speelde. Een aanrader voor een ieder die dit boek nog niet gelezen heeft!

Elsbeth Dul over Haar naam was Sarah

Prachtig hoe een vrouw een ontdekking doet over het appartement van haar schoonfamilie, waarin zich een tragedie afspeelt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Langzaam ontvouwt zich het schrijnende verhaal van een Joods gezin, opgepakt tijdens en razzia, en de levenslange speurtocht van een klein meisje naar haar broertje.

Jaap Lensen over Mijn naam is Asjer Lev

Je hebt een letterlijk ongekend talent. Maar dat past niet in de cultuur dus dreigt verstoting uit de familie. Chaim Potok schreef twee boeken over Asher Lev met waarschijnlijk enige autobiografische elementen. Het allermooist vind ik de wijze waarop hij woorden geeft aan de drijfveer om te moeten tekenen en schilderen. Ten koste van heel veel. Uniek aangrijpend. Ik heb zelden een mooier inkijkje gekregen in de chassidische cultuur.

Maartje over Briefjes voor Pelle

Indrukwekkend en hartverwarmend boek over hoe Pelle en zijn moeder het verlies van zijn vader proberen te verwerken (en hoe de perfect getimede briefjes die zijn vader achterliet daarbij helpen).

Kaat Ploegmakers over Zijn jongen

Wat het met je doet, wanneer in dit geval je vader je anders wil zien dan dat jij bent. Gelukkig is het met "Carry" goed gekomen.

Annemarie de Bont over Het zwijgen van Maria Zachea

1 familie en zoveel verschillende perspectieven, jongen/meisje, oudste, middelste of jongste, ambities en wensen. Soms sluiten ze aan, vaak ook niet….Hoe dit doorwerkt in een leven en in een familie(geschiedenis) lees je in dit mooie boek. Ik ga het herlezen

Mara Gelderblom over Het achtste leven (voor Brilka)

Een prachtige familiekroniek die laat zien hoe we allemaal verbonden zijn met onze voorouders. De personages kruipen onder je huid en blijven daar nog heel lang een fijn plekje vasthouden.

Esther over Mama tandoori

Ernest van der Kwast beschrijft de schrijnende eigenaardigheden en de tragiek van zijn familie met humor en compassie; het zware wordt lichtvoetig gemaakt. Ook een aanrader voor lezers die eigenlijk niet van lezen houden!

Teunie Sleeuwenhoek over Viktor

Een waargebeurde familiegeschiedenis over de betekenis van familiebanden, gebaseerd op de lotgevallen van de Weens-Joodse familie Fanto. Het heeft alles wat in een familiegeschiedenis voor kan komen: een familiegeheim, een zwart schaap, een gezin waarbinnen ieder zijn eigen weg zoekt... Een liefdevol en prachtig boek.

Djoek Pieterse -Jutte over Het zwijgen van Maria Zachea

Prachtig geschreven" oral history" over de oma en het katholieke gezin van koelemeijers vader. De moeder word na een hersenbloeding verzorgd door haar twaalf kinderen.De schrijfster heeft het verslag van deze verzorging op ontroerende wijze verweven met de levensgeschiedenis van de twaalf kinderen.

Ada over Het achtste leven (voor Brilka)

Het ultieme familieboek met acht boeiende levensverhalen in diverse generaties van één familie. Een heel dik boek en toch vind je het jammer als je het uit hebt.